Mareijn Willems is Lead of Innovation bij evoyo. Hij ontwikkelt proposities rondom het elektrificeren van huishoudens. In een serie blogs gaat hij in op de onderwerpen waar hij mee bezig is. In deze blog vertelt hij over de veranderende rol van huishoudens in het energielandschap.
De komende decennia gaan huishoudens in Nederland tot wel drie keer meer elektriciteit verbruiken. Dat komt door de snelle toename van bijvoorbeeld warmtepompen, laadpalen en thuisbatterijen. Voor de elektriciteitsopwekking worden we daarnaast steeds meer afhankelijk van duurzaam opgewekte wind- en zonne-energie. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat de rol van huishoudens in het energielandschap gaat veranderen. Om hier goed mee om te kunnen gaan moeten we zorgen dat de energievraag van huishoudens gestuurd wordt op basis van de beschikbare duurzaam opgewekte elektriciteit.
Negatieve prijzen
Verdere elektrificatie en onvoorspelbare zonne- en windenergie zorgt daarnaast voor groeiende een vastlopend stroomnet (file op het stroomnet: congestie) en toenemende mismatches tussen vraag en aanbod (onbalans). In wijken met veel zonnepanelen leidt dit op zonnige dagen ertoe dat omvormers worden uitgeschakeld ter beveiliging van het stroomnet. De panelen kunnen hun energie niet meer kwijt. Netcongestie en onbalans op het stroomnet gaan verdere elektrificatie van woningen belemmeren.
De oplossingen liggen op meerdere fronten. De standaardmethodiek is om meer stroomkabels aan te leggen. Maar er zijn ook alternatieven met veel lagere maatschappelijke kosten. Breng bijvoorbeeld op lokaal niveau vraag en aanbod van elektriciteit samen en voorkom onbalans en congestie. Dit werkt helaas maar tot een bepaald niveau. Het gedrag dat hiervoor nodig is wordt momenteel niet voldoende gestimuleerd door netbeheerders. Ik verwacht daarom op korte termijn niet dat de vraag naar stroom op dezelfde grillige manier kan meebewegen met de toename in zon- en windenergie.
Dat betekent dat netbeheerders geen andere keuze hebben dan meer te investeren in het elektriciteitsnetwerk. Dat kost miljarden. Ook gaan netbeheerders hogere vergoedingen betalen voor partijen die de onbalans kunnen oplossen. Deze kosten zie je hoe dan ook terugkomen op je energierekening.
Het zou goed zijn als netbeheerders zo snel mogelijk meer en zeer gerichte (lokale) stimulansen ontwikkelen om het juiste gedrag te belonen. Dit is een mes dat aan twee kanten snijdt. Enerzijds worden huishoudens gestimuleerd het juiste gedrag te laten zien om netverzwaring te voorkomen. Anderzijds profiteren de huishoudens in de vorm van een structureel lagere energierekening.
Van vraaggestuurde aanbod naar aanbodgestuurde vraag
Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat we ons denkpatroon moeten aanpassen. Dat betekent: het paradigma wijzigt van aanbod dat wordt aangepast op de vraag naar vraag die wordt aangepast aan het beschikbare (duurzame) elektriciteitsaanbod.
In het traditionele model worden elektriciteitscentrales ge(de)activeerd op basis van de geschatte vraag naar elektriciteit. In het nieuwe model stemmen we het energieverbruik af op de beschikbaarheid van duurzame energiebronnen. Om deze omslag te stimuleren, is gericht beleid en slimme technologie nodig.
En wat betekent dit voor huishoudens?
Het klinkt misschien alsof je als huishouden een zwarte toekomst tegemoet gaat met hoge elektriciteitsvraag en geen goede methode om je eigen vraag te sturen om optimaal te anticiperen op de onvoorspelbare opwekking. Het tegendeel is gelukkig waar. De verdere elektrificatie geeft je namelijk bij uitstek de mogelijkheid om je benodigde energie te sturen naar momenten die het beste uitkomen vanuit financieel perspectief en vanuit het perspectief ter voorkoming van onbalans en netcongestie.
Kijk je puur naar je huidige elektriciteitsvraag? Dan is je potentiële sturing beperkt. Hooguit zet je je wasmachine, vaatwasser en droger op een ander moment aan. In de praktijk vormt dit slechts een kleine bijdrage aan het verbruik van een huishouden. Kortom, het zet geen zoden aan de dijk. Echter: De elektrificatie van huishoudens door toepassing van de “big-5” (lees: de installatie en het gebruik van warmtepompen, laadpalen, airconditioners, zonnepanelen en thuisbatterijen) biedt kansen om een veel actievere rol te spelen in het elektriciteitssysteem. Door slimme toepassingen kunnen huishoudens profiteren van de ontwikkelingen.
Denk bijvoorbeeld aan geautomatiseerde algoritmes die je warmte opslaat in een buffer op momenten dat er een overschot aan elektriciteit is. Of wachten met laden van je auto als er even geen wind of zon is. Geautomatiseerde algoritmes kunnen met de juiste stimuleringen optimaliseren op gebruikersgedrag, comfortbehoefte, markt, weersvoorspellingen en techniek.
Hier ben ik dagelijks mee bezig. Binnen evoyo ontwikkelen we proposities om huishoudens te elektrificeren. Deze proposities breiden we steeds verder uit met slimme toepassingen om huishoudens in staat te stellen te kunnen profiteren van de ontwikkelingen in de elektriciteitsmarkt. In de komende maanden ga ik in meerdere blogs verder in op wat er nodig is om dit mogelijk te maken en hoe huishoudens hiervan kunnen profiteren.
Wil je samen onze inzichten aanscherpen?
Spreekt dit je aan, wil je met ons samenwerken? Of ben je het misschien met me oneens? Graag kom ik in contact om de inzichten te verscherpen, zodat we uiteindelijk komen tot de beste oplossingen en deze voor huishoudens in de praktijk kunnen gaan brengen.
Contact
