Al vierentwintig jaar is het op de eerste dinsdag van september Duurzame Dinsdag, ook wel de Prinsjesdag van de duurzaamheid genoemd. Dan worden duurzame initiatieven in de spotlight gezet.
Op deze dag gaan het kabinet en politici persoonlijk in gesprek met impactondernemers, start-ups, scale-ups, burgergroepen met duurzame ideeën. Een belangrijk moment, dat helaas nog steeds nodig is. Want ondanks dat Duurzame Dinsdag al zo lang wordt georganiseerd, lijken de noodzaak tot verduurzaming en het belang van deze dag nu pas bij veel consumenten én politici door te dringen.
Ook dit jaar heeft het kabinet de Duurzame Dinsdag-koffer in ontvangst genomen met daarin honderden duurzame ideeën en initiatieven uit alle hoeken van onze samenleving. Tevens is de duurzame troonrede uitgesproken en zijn de duurzame lintjes uitgereikt.
Nog nooit zoveel inzendingen
Wat dit jaar opvalt, is dat het aantal ingezonden duurzame ideeën en initiatieven nog nooit zo hoog is geweest. En dat is maar goed ook. De opwarming van de aarde is een reëel en groot probleem, misschien zelfs wel het grootste probleem van onze generatie. Ondanks dat voor alle vervuilende producten, processen en systemen al duurzame alternatieven zijn bedacht, komen veel initiatieven maar mondjesmaat tot bloei. Overheid en politiek krijgen ze meestal niet eens te zien. Hun geluid is te versnipperd. Er is geen machtige spreekbuis, geen geoliede lobby die hun geluid versterkt in Den Haag. En dat was destijds juist de reden dat Duurzame Dinsdag is geïntroduceerd.
Natuur en biodiversiteit zijn de grote stijgers
Als we kijken naar de Duurzame Dinsdag-koffer van 2022 dan zien we dat klimaat en circulaire economie de grootste thema’s zijn. De sterkte stijgers zijn natuur, biodiversiteit en sociale duurzaamheid. Ook zijn er veel initiatieven die zich richten op energie en inkomensongelijkheid. De stijgende aandacht voor energie en armoede komt volgens het Trendrapport Duurzame Dinsdag 2022 met name door de oorlog in Oekraïne, de stijgende energieprijzen en de inflatie. Nadruk ligt, niet verwonderlijk, op energie-armoede en slimme apparaten voor in huis, ter vervanging van de apparaten die veel energie verbruiken om te verwarmen, te koelen en te drogen. Ook hebben burgerenergiecoöperaties een belangrijke plek gekregen in de energiestrategie.
Bron: Trendrapport Duurzame Dinsdag 2022
Belangrijke signalen in de energiemarkt
Het trendrapport signaleert verder nog een ander aantal belangrijke zaken op energievlak:
– Er is (net als voorgaande jaren) een aantal zeer impactvolle innovaties marktrijp aan het worden. Deze hebben behoefte aan ruimhartige kapitaalinjectie. Ze hebben financiering
nodig die past bij de nieuwe economie: niet financiers die hoge rentes vragen of door aandeelhouderschap te veel kunnen sturen naar optimale winst in plaats van optimale impact.
We moeten slimmer worden in het snel groot maken van impactvolle bedrijven binnen de nieuwe economie.
– Burgerenergie- (en mobiliteits)coöperaties zijn volwaardige partners in de energiestrategie. Veelal is het vrijwilligerswerk van mensen met een drukke baan. Soms ook krijgen ze van gemeenten een te grote opdracht. Ze worden naar voren geschoven om draagvlak te creëren voor de transitie. Gemeenten moeten hier meer alert op te zijn, zodat het ‘doenlijk’ blijft en mensen niet overvraagd worden.
– De energietransitie en -crisis kunnen de kloof vergroten óf verkleinen tussen mensen met veel en weinig geld. Initiatieven komen wederom nadrukkelijk met oplossingen die zoveel waarde toevoegen dat met name gemeenten hier ruim baan aan zouden moeten geven. Nu is het voor veel initiatieven nog steeds lastig om binnen te komen bij de overheid.
Top vijf energie-initiatieven
Kijkend naar de 291 ingediende duurzame ideeën en initiatieven, is het bijna onmogelijk om een top vijf van initiatieven te maken. Ieder plan heeft immers als doel om een betere, schonere en mooiere wereld te creëren. Geïnspireerd door het trendrapport willen we er toch een aantal uitlichten die op het gebied van energie, samen met ons, het verschil kunnen maken.
1. Om de energiearmoede tegen te gaan koopt Stroomversnellers (nr. 32) zonnepanelen in en laat het rendement aan mensen met een krappe beurs. Ook Energie van Rotterdam doet dit. Zij maken zonnedaken toegankelijk voor iedereen. Vanuit het rendement vullen zij een wijkfonds zodat de opbrengst op verschillende manieren terugvloeit in de wijk.
2. Met het idee om samen groene energie op te wekken en de opbrengsten te delen, ontstaan er steeds meer coöperaties die werken vanuit een integrale benadering aan de energietransitie in een wijk, dorp of gemeente. Ze richten zich op meerdere soorten productieprojecten (wind, zon), collectieve wijkwarmtevoorzieningen en andere energieactiviteiten. In alle gevallen zijn het bewoners die de krachten bundelen om lokale energiedoelen te halen. En vaak meer dan dat, ze zien ook kansen om ongelijkheid te bestrijden en veerkracht te vergroten. Goede voorbeelden daarvan zijn GOED. Groen Opwekken En Delen (nr. 62) en ZeeuwVonk (nr. 305), een groeiende groep bezorgde burgers die de gemeente Schouwen-Duiveland wil helpen om samen mét haar inwoners de energietransitie te realiseren.
3. De FIXbrigade uit Amsterdam (nr. 76) komt bij mensen thuis om bespaaradviezen te geven en om de kleine isolatiemaatregelen uit te voeren. Van kitranden en tochtstrippen tot het waterzijdig inregelen van de cv-installatie. Door deze maatregelen kunnen bewoners behoorlijk wat energie en geld besparen. En minstens zo belangrijk: hun huis wordt er vaak ook een stuk comfortabeler van. Voor mensen met een laag inkomen zijn materialen en uitvoering geheel gratis. Anderen betalen een geringe vergoeding. Vanaf maart 2021 is het project opgeschaald en uitgebreid met een leer-werktraject. Hierbij leiden ze werkzoekenden en stagiairs op tot fixer. Door dit leertraject te volgen, vergroten de deelnemers hun kansen op de arbeidsmarkt.
4. In de komende decennia worden veel van de kadeconstructies in ons waterrijke land vervangen. Een zeer groot deel hiervan zal vervangen worden met behulp van stalen damwanden. Met de Energie Damwand (nr. 41) krijgen deze kadeconstructies een extra duurzame functie als bron van warmte en koeling voor de gebouwde omgeving. Door de damwanden uit te voeren als energiedamwand wordt een grote plaatwisselaar gecreëerd voor de onttrekking van energie aan oppervlaktewater en de ondergrond. De energiedamwand kan daarbij een-op-een ingepast worden in het ontwerp van de kade zonder grote civieltechnische aanpassingen.
5. Een zonnepaneel heeft een levensduur van 25-30 jaar. Vanaf 2045 komen jaarlijks (!) 7 à 8 miljoen zonnepanelen ‘vrij’, ook omdat veel vergunningen dan aflopen. Met 15 kg per paneel zitten we straks, als we niks doen, met een afvalberg van 120.000 ton per jaar. Glas en aluminium worden teruggewonnen, echter de reststromen (silicium, zilver, koper, kunststoffen, elektronica en dergelijke) worden nu nog verbrand. LC Energy wil ook deze stoffen ‘mijnen’ en in gesprek gaan over verlenging van vergunning termijnen van zonneparken. Circular Solar Service (nr. 239) stelt voor om afgeschreven zonnepanelen toe te passen op plekken waar hoog rendement minder van belang is en minder geld is voor nieuwe panelen.
Wij kijken hoopvol naar de toekomst
We weten inmiddels allemaal dat de opgave waar we voor staan immens is. Maar wat de Duurzame Dinsdag van 2022 in onze ogen bevestigt, is dat verandering al in gang is gezet en steeds een beetje sneller gaat. En we weten nog niet eens wat de topsnelheid kan zijn als we allemaal onze schouders eronder zetten. Zolang we ons met positieve aandacht blijven inzetten, zijn wij ervan overtuigd dat we stapje voor stapje onze missie, een wereld zonder emissie, werkelijkheid zien worden.
